Józef Szajna. Kanon i remix przestrzeni polskiego teatru XX i XXI w

Czy na pewno znana jest nam twórczość Józefa Szajny? Mniej popularny malarski dorobek artysty zobaczymy już od 18 listopada w Muzeum Śląskim. Wystawa zainauguruje nowy projekt Centrum Scenografii Polskiej poświęcony przestrzeni polskiego teatru. Ekspozycja, na której zobaczymy prace Józefa Szajny oraz instalację Olgi Warabidy, będącą reinterpretacją jego twórczości, jest dowodem, że remiks to nie tylko domena muzyki, ale dobrze funkcjonuje też w świecie sztuki.

Rozpoczęty w tym roku projekt Kanon i remix przestrzeni polskiego teatru XX i XXI w. to niekonwencjonalny pomysł na ekspozycję dorobku znamienitych twórców związanych z teatrem. Cykl wystaw rozpoczynamy prezentacją dzieł Józefa Szajny (1922–2008) – człowieka teatru: reżysera, scenografa, autora własnych spektakli, teoretyka teatru, ale również malarza i grafika. W jego przedstawieniach znaczącą rolę odgrywały plastyka i scenografia. Teatr wywarł olbrzymi wpływ na malarstwo oraz formy sztuki przestrzennej (environment, asamblaż) Szajny i odwrotnie – plastyka pozasceniczna wpłynęła na jego spektakle. Wystawa w Muzeum Śląskim jest szczególna: przedstawia realizacje malarskie artysty znanego przede wszystkim z dokonań teatralnych.

Prezentacja projektów mistrzów – kluczowych ze względu na charakter działalności oraz kolekcję Centrum Scenografii Polskiej – zostanie skonfrontowana ze współczesnymi reinterpretacjami stworzonymi przez zaproszonych artystów młodego pokolenia. Każda wystawa, choć oparta na tej samej zasadzie, zaskoczy nas indywidualnym sposobem realizacji remiksu – opartym na relacji uczeń – mistrz bądź odrzucającym i negującym dzieła mistrza. Do współpracy przy pierwszej wystawie cyklu zaproszona została Olga Warabida, artystka zajmująca się animacją, grafiką i projektowaniem scenografii multimedialnej. Zaprezentowana przez nią instalacja, będąca remiksem twórczości Józefa Szajny, to próba przyjrzenia się własnym zmysłom. Zbudowana z weneckich luster przestrzeń angażuje wzrok i słuch, pozwalając przyjrzeć się zarówno samemu sobie, jak i wcielać się w rolę obserwatora. Ta swoista dychotomia prowokuje do refleksji nad życiem oraz rolą każdego z nas w społeczeństwie. Jak zauważa artystka: „Poznawanie sztuki Józefa Szajny jest dla mnie niemalże porównywalne z czytaniem cudzego pamiętnika. Mocne, emocjonalne komunikaty i skojarzenia w jego pracach wzmacniają siłę przekazu, dzięki któremu odbiorca-widz czuje się istotną częścią całego projektu. Aktywność odbiorcy w remiksie to interakcja na poziomie obraz – dźwięk, która krąży wokół tematu współczesnej intymności człowieka”.